Geschreven: 17 augustus 1926
Bron: Tan Malaka, levensloop van 1897 tot 1945. door H. A. Poeze, Nijhoff Den Haag 1976 - Met toestemming van de auteur
Transcriptie: Rick Denkers
HTML: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive, februari 2007
Timor (Singapore), 17 augustus 1926
Aan 4 personen.
Mijne heren ‘B(oard) of Dirs (Directors)’ (of the PKI), in de eerste plaats de heren Liang (Budisutjitro), Jhon
(Sardjono), Ilyas (Suprodjo) en Buffalo (Kusno).
De brief dd. 13 augustus 1926 en ondertekend door de heren Ilyas (Suprodjo) en Buffalo (Kusno) hebben wij in orde ontvangen en de inhoud daarvan goed gelezen en begrepen.
Ter verkrijging van een systematisch overzicht is het beter, dat wij de inhoud van bedoelde brief in tweeén splitsen. Het eerste deel handelt over het verslag betreffende de ontmoeting tussen de heren Liang (Budisutjitro), Ilyas (Suprodjo), Jhon (Sardjono) en Buffalo (Kusno), en het tweede deel handelt over de plannen tot oprichting van een nieuwe firma (vereniging) en de smokkelverkoop van tapioca (het illegaal uitbreiden van de PKI).
Wij zullen hier eerst het eerste deel bespreken.
Dit gedeelte komt in het kort hierop neer.
1e. Het besluit van Bangkok (Solo) beoogt niet een cigarettes-verkoop (opstand) in het leven te roepen, doch in het bijzonder om cacao (stakingen) voor te bereiden om dan, wanneer die (stakingen) goed gaan en daarbij (geldelijke) steun kan worden verkregen, over te gaan tot een clgarsrevol. (revolutie).
2e. De opdrachten zijn door de sub-agents (ondersecties) verkeerd begrepen.
3e. De voorbereiding is mislukt; de cacao (stakingen) konden niet worden georganiseerd, nog minder cigarettes (opstand).
4e. Er is een misverstand ontstaan tussen ons en het Head-Office (Hoofdbestuur).
5e. Ter voorkoming van verder verschil van mening, voortspruitende uit dit misverstand, hebben de heren verzocht het besluit van Bangkok (Solo) te willen beschouwen als niet te hebben bestaan.
Nu zullen wij de punten één voor één beantwoorden.
1e. Deze toelichting is strijdig met wat heeft plaatsgevonden. Immers, indien het besluit van Bangkok (Solo) inderdaad beoogde zoals vermeld in punt 1, dan zou de voorbereiding moeten beginnen op Germany (Java) door de Gudangs tea, sugar, sago (vakbonden) VSTP, SBG, SPPL enz. goed te organiseren, terwijl het verstrekken der perniagan (propaganda of verenigingen) op Engeland (Sumatra), France (Celebes) enz. buiten Germany (Java), slechts als een afleidingstactiek diende te worden beschouwd.
Maar, wat is er tot op heden gebeurd sedert het besluit van (Solo) is geslagen? Uit de door ons ontvangen schriftelijke zowel als mondelinge inlichtingen van enige kameraden, plaatselijke leiders, is gebleken, dat bij de uitvoering der opdrachten op Engeland (Sumatra)
1e. Is afgeweken van de voorschriften der perniagan (vereniging);
2e. men er niet ernstig naar streefde om het (communisme) intensief te propageren;
3e. geen behoorlijke aandacht werd geschonken aan de inning der contributies;
4e. alle losse kopers (buitenstaanders, de massa belangstellenden in het algemeen), van welk slag of soort, op hun verklaring te sympathiseren met Tapioca (PLI) en Tobacco (SR), maar direct werden beschouwd als klanten (leden), en genegen om cigar te roken (de revolutie te starten);
5e. men, op elke plaats, waar de cigar (revolutie) zou uitbreken, slechts de beschikking had over weinig cane (geld), dat later vermeerderd zou worden met cane (geld) uit Dobo (Moskou);
6e. (gezegd werd, dat) zodra cane (geld) uit Dobo (Moskou) zou zijn gekomen, men direct zou overgaan tot een (algemene revolutie), welke gepaard zou gaan met een (algemene werkstaking) op (Java)
Bijgevolg is het overduidelijk, dat de (revolutie) zou beginnen op (Sumatra) met cane (geldelijke steun), die nog komen moest; en daarom moet men aannemen, dat wat hier cigars (revolutie) wordt genoemd, volgens de leer der heren Platinum (marxisten), Steal (leninisten) en Gold (communisten) niets anders is dan bloot relletjes, en gelet op dit alles, kan de toelichting in punt 1 ... niet juist zijn.
2e. Wanneer de opdrachten door de sub-agents (ondersecties) verkeerd worden begrepen, dan rust immers op het Head-Office (Hoofdbestuur) de plicht om de betrokkenen op te roepen en hun op hun fouten te wijzen, en zo nodig de schuldigen, die de vergissing hebben begaan, te straffen.
Maar tot op heden hebben wij niet gehoord van een poging tot correctie in verband met die fouten. Bovendien weten wij, dat het Head-Office (Hoofdbestuur) kort geleden agents (afgevaardigden) naar Engeland (Sumatra) heeft gezonden, doch aan deze afgevaardigden werd niet opgedragen om de fouten te verbeteren; integendeel, hun werd het bevel meegegeven tot versterking der vroeger gegeven opdrachten, evenwel met deze wijziging, dat de tijd om tot verkoop van cigar (revolutie), in werkelijkheid een cigarette (opstand) over te gaan, moest worden uitgesteld tot een nader te bepalen dag in het jaar 1926, zodat de plannen nog onrijper moesten worden. Wij weten, dat een fout, gelijk ten deze is begaan, moeilijk te herstellen is. Maar indien het Head-Office (Hoofdbestuur) dat inderdaad wenste, waarom was het dan niet genegen in te gaan op ons voorstel om een conferentie te Timor (Singapore) te houden ter bespreking van die moeilijke aangelegenheid? Dan hadden wij daar met elkaar er over uitvoerig en rijpelijk kunnen beraadslagen. Van daaruit hadden wij toch niet zo moeilijk opdrachten kunnen geven. Dus, de toelichting in punt 2 is ... ook onjuist.
3e. Wat betreft die mislukte voorbereiding, heeft Hadji Hasan (T. Malakka) dat sinds het bekend worden van het besluit van Bangkok (Solo) toch al meermalen gezegd. Maar het Head-Office (Hoofdbestuur) heeft hen steeds genegeerd. Wat zal het Head-Office (Hoofdbestuur) nu doen?
Hierover zullen wij nader schrijven.
4e. Wat dit punt aangaat, antwoorden wij onmiddellijk: zeer onjuist. Onzerzijds is een misverstand bij het opvatten van het besluit van Bangkok (Solo) uitgesloten.
Waarom durven wij dat te zeggen?
Toe, leest nu eens de onderstaande zin, welke door ons letterlijk is overgenomen uit een schrijven van het Head-Office (Hoofdbestuur) zelf, een officieel stuk ondertekend door Liang (Budisutjitro), Potato (Winanta). en Pen (Sardjono), gedagtekend 16 december 1925, aldus luidende:
Wij hebben een bijeenkomst gehad met de agenten (afgevaardigden of sectieleiders): 270 (Liang d.i. Budisutjitro), 271 (Arch d.i. Aliacham), 272 (Jaja d.i. Jahja), 273 (Jhon d.i. Sardjono), 280 (Gono d.i. Sugono), 283 (Surad d.i. Erat al Hardjomartojo), 286 (Jatim d.i. Jatin of Jatiman), 290 (Sukirno d.i. Sukirno), 292 (Suarno d.i. Suarno), 299 (Kusnow d.i. Kusno), 306 (s.s. Aly d.i. Sutan Said Ali) te 229 (Solo) waarbij besloten werd tot het volgende: ‘Thans zullen wij ons voorbereiden met alle kracht en energie om in de maand juli 1926 een banknote (revolutie) te verwekken, enz.’
Zou men zich bij het lezen van zo’n duidelijke zin kunnen vergissen? Zegt nu nogmaals, Heren, welke van de twee zijden hierin gelijk heeft! Geeft ons gelegenheid om houvast te krijgen!
5e. Om het besluit van Bangkok (Solo) als niet te hebben bestaan te beschouwen, daar bestaat, wat ons persoonlijk betreft, geen bezwaar tegen. Maar wij verzoeken U dringend, niet uit het oog te verliezen, dat wij niet enkel vanwege het meningsverschil tussen het Head-Office (Hoofdbestuur) en ons maandenlang polemiseerden. Wij polemiseerden, met de bedoeling om de in het besluit van Bangkok (Solo) zittende, grote fout uit de weg te ruimen; een besluit, hetwelk ons volstrekt niet persoonlijk deert, doch dat een groot gevaar oplevert voor onze perniagaän (vereniging) en voor ons geheel (volk). GIJ moet er zeker van zijn, dat al beschouwen wij het besluit van Bangkok (Solo) als niet te hebben bestaan of al zijn wij er niet in deze wereld (al cijferen wij ons zelf geheel weg), zolang het Head-Office (Hoofdbestuur) bedoelde besluit nog niet heeft vernietigd, het (volk) nog steeds door een groot gevaar wordt bedreigd, in de eerste plaats op Engeland (Swrztr&, waar men steeds wachtende is op het bevel van een Head-Office (Hoofdbestuur) tot de verkoop van cigar (het maken van revolutie) een opdracht, die volgens de eigen mededeling van het Head-Office (Hoofdbestuur) niet zal worden gegeven In verband met de mislukte voorbereiding.
Tegenover ons gooien de heren het besluit van Bangkok (Solo) in de doofpot. Maar, zullen de heren dat ook doen tegenover alle klanten Tapioca en Tobacco (leden van de PKI en SR) en het (volk)? Wij geloven, dat als de heren inderdaad met hart en ziel strijden voor onze perniagaän (vereniging) en (het volk), zij zulk een gevaarlijke dwaalweg niet zullen volgen. Als dit gebeurt, mijne heren, durven wij verzekeren, dat onze perniagaän (vereniging) helemaal te gronde zal gaan, het vertrouwen van (het volk) zal verdwijnen, en dat er kans bestaat, dat wij ons in geen jaren weer zullen kunnen berrtiaga (organiseren).
Nogmaals kort gezegd, er staat ons geen andere weg meer open dan: het besluit van Bangkok (Solo) tegen wil en dank in te trekken. Hoe dat zal moeten geschieden, daar zullen wij te Timor (Singapore) met elkaar en met de agenten (afgevaardigden) van Germany (Java), Engeland (Sumatra), enz. over spreken.
Maar, de heren mogen het niet weer verkeerd verstaan, dat een en ander eerst dan zal kunnen geschieden wanneer de heren officieel de fouten van Bangkok (Solo) erkennen.
De heren worden verzocht hierop ten spoedigste te antwoorden.
Met beleefde groeten,
(w.g.) Hadji Hasan (Tan Malaka)
(w.g.) Muchtar (Subakat)