Επόμενο: Πρόλογος στη δεύτερη Ρωσική έκδοση του 1882
Η "Ένωση των Κομμουνιστών", μια διεθνής εργατική Ένωση, που στις τότε συνθήκες μπορούσε φυσικά να είναι μονάχα μυστική, στο Συνέδριο που έγινε στο Λονδίνο το Νοέμβρη του 1847, ανέθεσε στους υποφαινόμενους να συντάξουν ένα διεξοδικό θεωρητικό και πρακτικό πρόγραμμα του κόμματος, που προοριζόταν για δημοσίευση. Έτσι γεννήθηκε το παρακάτω "Μανιφέστο" που το χειρόγραφο του ταξίδεψε στο Λονδίνο για να τυπωθεί, λίγες βδομάδες πριν από την επανάσταση του Φλεβάρη[1]. Δημοσιεύτηκε πρώτα στα γερμανικά και τυπώθηκε τουλάχιστον σε δώδεκα διαφορετικές εκδόσεις σ' αυτή τη γλώσσα, στη Γερμανία, την Αγγλία και την Αμερική. Στα αγγλικά, για πρώτη φορά κυκλοφόρησε το 1850 στο Λονδίνο, στον Κόκκινο Δημοκράτη, μεταφρασμένο από τη δεσποινίδα Έλεν Μάκφαρλεϊν[2] και το l871 βγήκε στην Αμερική τουλάχιστο σε τρεις διαφορετικές μεταφράσεις. Στα γαλλικά βγήκε για πρώτη φορά στο Παρίσι, λίγο πριν από την εξέγερση τον Ιούνη του 1848, και τελευταία δημοσιεύτηκε στο Σοσιαλιστή της Νέας Υόρκης[3]. Ετοιμάζεται τώρα μια άλλη μετάφραση. Στα πολωνικά βγήκε στο Λονδίνο λίγο μετά την πρώτη γερμανική έκδοση. Στα ρωσικά βγήκε στη Γενεύη στη δεκαετία του 1860-70[4]. Και στα δανικά μεταφράστηκε επίσης αμέσως μετά την έκδοσή του.
Όσο πολύ κι αν έχουν αλλάξει οι συνθήκες στα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια, οι γενικές αρχές που εκτέθηκαν σ' αυτό το "Μανιφέστο" διατηρούν σε γενικές γραμμές και σήμερα όλη τους την ορθότητα. Μερικά σημεία θα μπορούσαν εδώ κι εκεί να διορθωθούν. Η πρακτική εφαρμογή αυτών των αρχών, εξηγεί το ίδιο το "Μανιφέστο", θα εξαρτηθεί παντού και πάντα από τις υπάρχουσες ιστορικές συνθήκες και γι' αυτό δεν αποδίδεται καθόλου ιδιαίτερη σημασία στα επαναστατικά μέτρα, που προτείνονται το τέλος του ΙΙ μέρους. Αυτό το μέρος θα το παρουσιάζαμε σήμερα από πολλές απόψεις διαφορετικά. Μπρος στην τεράστια ανάπτυξη της μεγάλης βιομηχανίας στα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια και στην κομματική οργάνωση της εργατικής τάξης που προοδεύει μαζί της, μπρος στην πρακτική πείρα, πρώτα της επανάστασης του Φλεβάρη, και πολύ περισσότερο ακόμα της Κομμούνας του Παρισιού, όπου για πρώτη φορά το προλεταριάτο κράτησε την πολιτική εξουσία δύο ολόκληρους μήνες, το πρόγραμμα αυτό πάλιωσε σε μερικά σημεία. Η Κομμούνα, ιδίως, απέδειξε ότι δεν μπορεί "η εργατική τάξη να πάρει στα χέρια της την έτοιμη κρατική μηχανή και να τη βάλει σε κίνηση για τους δικούς της σκοπούς" (Βλέπε τον "Εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία, έκκληση του Γενικού Συμβουλίου της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών", γερμανική έκδοση, σελ.19, όπου αναπτύσσεται πιο διεξοδικά). Ακόμα, είναι αυτονόητο ότι, για σήμερα, η κριτική της σοσιαλιστικής φιλολογίας παρουσιάζει κενά, γιατί σταματάει ως το 1847 και ότι οι παρατηρήσεις για τη στάση των κομμουνιστών απέναντι στα διάφορα κόμματα της αντιπολίτευσης (IV μέρος) κι αν ακόμα και σήμερα είναι ακριβείς στις γενικές γραμμές τους, έχουν ωστόσο παλιώσει στις λεπτομέρειές τους και μόνο για το γεγονός ότι άλλαξε ολοκληρωτικά η πολιτική κατάσταση και η ιστορική εξέλιξη εξαφάνισε από το πρόσωπο της γης τα πιο πολλά κόμματα που απαριθμούνται εκεί.
Ωστόσο το "Μανιφέστο" είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο που δεν έχουμε πια το δικαίωμα να το αλλάξουμε. Μπορεί μια μεταγενέστερη έκδοση να βγει συνοδευμένη από μια εισαγωγή, που θα γεφυρώσει την απόσταση από το 1847 ως τα σήμερα. Τούτη η ανατύπωση μας ήρθε τόσο αναπάντεχα, που δεν μας δίνει τον καιρό για μια τέτοια δουλειά.
Λονδίνο, 24 του Ιούνη 1872
Καρλ Μαρξ, Φρίντριχ Ένγκελς
1)Πρόκειται για την επανάσταση του Φλεβάρη του 1848 στη Γαλλία (σημ. ελλ. έκδ.).
2)Η αγγλική μετάφραση του "Μανιφέστου" της Έλεν Μάκφαρλεϊv κυκλοφόρησε το Νοέμβρη του 1850 συντομευμένη στο εβδομαδιαίο έντυπο The Red Republican (Ο Κόκκινος Δημοκράτης), αριθ. 21-24, με τον τίτλο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το έντυπο The Red Republican ήταν έκδοση του Τζορτζ Τζούλιαν Χάρνεϊ και κυκλοφορούσε από τον Ιούνη μέχρι το Νοέμβρη του 1850 στο Λονδίνο, απηχώντας τις απόψεις των χαρτιστών (σημ. γερμ- συντ.).
3)Η γαλλική έκδοση που αναφέρεται εδώ κυκλοφόρησε συντομευμένη στο εβδομαδιαίο έντυπο Le Socialiste (Ο Σοσιαλιστής) το Γενάρη και Φλεβάρη του 1872. Ο Σοσιαλιστής κυκλοφορούσε στα γαλλικά στη Νέα Υόρκη από τον Οκτώβρη του 1871 ως το Μάη του 1873. Από το Δεκέμβρη του 1871 ως τον Οκτώβρη του 1872 ήταν το όργανο του γαλλικού τμήματος της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών στις ΗΠΑ, και υποστήριζε τα αστικά και μικροαστικά στοιχεία στη Βορειοαμερικάνικη Ομοσπονδία της Διεθνούς. Μετά το Συνέδριο της Χάγης διέκοψε τη σύνδεση με τη Διεθνή (σημ. γερμ. σύντ.).
4)Αυτή η πρώτη ρωσική έκδοση κυκλοφόρησε στη Γενεύη το 1869 σαν μπροσούρα χωρίς εξώφυλλο, χωρίς αναφορά στο συγγραφέα, το μεταφραστή, χωρίς τόπο και χρόνο έκδοσης (σημ. γερμ. σύντ.).
Σύμφωνα με την έκδοση του 1872.
Γράφτηκε από τους Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς για τη γερμανική έκδοση του "Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος", Λειψία 1872 Marx-Engels-Werke, τομ. 18, σελ. 95-96.