L. Tro�ki

 

"Avrupa Birle�ik Devletleri"
Slogan� ��in Uygun Zaman m�?

 

 


Tarih: �lk Kez Pravda�da, 30 Haziran 1923�te bas�ld� .
�eviri Tarihi: Marksist Tutum, Haziran 1999.
MIA'dan �eviri: 2003.


 

(Bir Tart��ma Makalesi[1])

 

�Bir ���i ve K�yl� H�k�meti� slogan�yla ba�lant�l� olarak, �Avrupa Birle�ik Devleti� slogan�n� ileri s�rmek i�in, benim fikrimce, zaman uygundur. Avrupa�n�n geli�iminin en yak�c� sorunlar�na yaln�zca bu iki slogan� birle�tirmekle kesin, sistematik ve ilerici bir cevap elde edebiliriz.

Son emperyalist sava� temelde bir Avrupa sava��yd�. Amerika ve Japonya�n�n m�nferit kat�l�m�, bu sava��n Avrupal� karakterini de�i�tirmedi. �htiya� duydu�u �eyleri elde eden Amerika, Avrupa�daki ��len ate�inin �zerinden elini �ekti ve evine d�nd�.

Sava�� g�d�leyen motor g��, kapitalist �retici g��lerin Avrupa ulusal devletlerinin �er�evesini a�an geli�imi idi. Almanya, daha sonra d�nya iktidar� i�in �ngiltere�yle ciddi olarak m�cadeleye ba�lamak �zere, Avrupa�y� �organize etmeyi�, yani Avrupa k�tas�n� kendi kontrol� alt�nda ekonomik olarak birle�tirmeyi kendisine g�rev bi�ti. Fransa�n�n amac� Almanya�y� par�alamakt�. Fransa�n�n k���k n�fusu, bask�n tar�msal karakteri ve ekonomik tutuculu�u, Frans�z burjuvazisi a��s�ndan, ger�ekte Hohenzollern�lerin askeri ayg�t� taraf�ndan desteklenen Alman kapitalizminin �stesinden gelemeyece�i ispatlanan, Avrupa�y� organize etme sorununu d���nmeyi bile imk�ns�z k�l�yordu. Muzaffer Fransa �imdi efendili�ini Avrupa�y� Balkanla�t�rarak s�rd�r�yor. B�y�k Britanya, her zamanki gibi i�ini geleneksel ikiy�zl�l�k maskesinin arkas�ndan y�r�terek, Fransa�n�n Avrupa�y� par�alama ve t�ketme politikas�n� te�vik ediyor ve destekliyor. Sonu� olarak, talihsiz k�tam�z, par�alanm��, b�l�nm��, t�ketilmi�, alt�st edilmi� ve Balkanla�t�r�lm��, bir t�marhaneye �evrilmi�tir. Ruhr�un istil�s�, uzak erimli bir hesab�n e�lik etti�i (Almanya�n�n son y�k�m�) �iddetli bir cinnet �rne�idir; psikiyatrlara hi� de yabanc� olmayan bir bile�im.

Sava��n temelinde, �retici g��lerin g�mr�k duvarlar� ile engellenmemi� daha geni� bir geli�me arenas�na olan ihtiyac� yatar. Benzer �ekilde, Avrupa ve insanl�k i�in bu kadar vahim olan Ruhr�un i�galinde, Ruhr k�m�r� ile Lorraine demirini birle�tirme ihtiyac�n�n �arp�t�lm�� bir ifadesini buluruz. Avrupa, Versailles��n dayatt��� devlet ve g�mr�k s�n�rlar� i�inde ekonomik olarak geli�emez. Avrupa, ya bu s�n�rlar� kald�rmaya ya da t�mden bir ekonomik ��k�� tehdidi ile y�zle�meye zorlanmaktad�r. Fakat egemen burjuvazinin kendi yaratt��� bu s�n�rlar�n �stesinden gelmek i�in benimsedi�i y�ntemler, yaln�zca mevcut kaosu artt�rmakta ve b�l�nmeyi ivmelendirmektedir.

Burjuvazinin Avrupa�n�n ekonomik ya�am�n�n restorasyonunun temel sorunlar�n� ��zmekteki yetersizli�i, Avrupa�n�n emek�i kitleleri i�in hi� olmad��� kadar a��k hale gelmektedir. �Bir ���i ve K�yl� H�k�meti� slogan�, i��ilerin kendi �abalar�yla bir ��k�� yolu bulmak amac�yla artan giri�imlerini kar��lamak �zere tasarlanm��t�r. Art�k kurtulu� yolunu daha somut olarak g�stermek, ad�n� koyal�m, k�tam�z�n ekonomik ��k��ten ve g��l� Amerikan kapitalizmine k�le olmaktan kurtulu� yolunun yaln�zca Avrupa halklar�n�n en s�k� ekonomik i�birli�inde yatt���n� ileri s�rmek zorunlu hale gelmi�tir.

Avrupa�n�n ekonomik can �eki�mesi, �Avusturya�y� sat�n ald��� gibi� Avrupa�y� da yok pahas�na sat�n almas�n� kolayla�t�racak bir noktaya ula��ncaya de�in sessizce s�ras�n� bekleyen Amerika, Avrupa�dan uzak duruyor. Ancak Fransa Almanya�dan uzak duramaz, ayn� �ekilde Almanya da Fransa�dan uzak duramaz. Avrupa sorununun can al�c� noktas� da, ��z�m� de burada yat�yor. Bunun d���ndaki her �ey ar�zidir. Emperyalist sava�tan �ok �nceleri, Balkan devletlerinin bir federasyon i�inde olmaks�z�n varolma ve geli�me yetene�inde olmad�klar�n� kavram��t�k. Bu, Avusturya-Macaristan �mparatorlu�u�nun �e�itli par�alar� ve �arl�k Rusya�s�n�n �u anda Sovyetler Birli�i d���nda kalan bat� kesimleri i�in de ayn� �ekilde do�rudur. Apeninler, Pireneler ve �skandinavya, Avrupa�n�n g�vdesinin denizlere uzanan kollar�d�r. Ba��ms�z olarak varolamazlar. �retici g��lerinin geli�iminin bug�nk� d�zeyinde Avrupa k�tas�, korkun� d�nya sava�� fel�ketinde kan�tland��� ve Ruhr i�galinin ��lg�n n�betinin de g�sterdi�i gibi, ekonomik bir birliktir; elbette i�ine kapal� bir birlik de�il, derin i� ba�lara sahip olan bir birlik. Avrupa co�rafi bir terim de�ildir; Avrupa ekonomik bir terimdir, d�nya pazar�yla ��zellikle mevcut sava� sonras� ko�ullarda� kar��la�t�r�lamayacak �l��de daha somuttur. Balkan yar�madas� i�in federasyonun zorunlu oldu�unu �ok �ncesinden kavrad���m�z gibi, �imdi de Balkanla�t�r�lm�� Avrupa i�in federasyonun zorunlu oldu�unu kesin ve a��k olarak saptaman�n zaman� gelmi�tir.

Geriye, d���n�lmek �zere, bir yanda Sovyetler Birli�i ve di�er yanda da B�y�k Britanya sorunu kal�yor. Sovyetler Birli�i�nin, Avrupa�n�n federatif birli�ine ya da kendisinin b�yle bir federasyona ba�lanmas�na kar�� olmayaca��n� s�ylemeye gerek bile yoktur. B�ylece de, Avrupa ve Asya aras�nda g�venilir bir k�pr� sa�lanm�� olacakt�r.

B�y�k Britanya sorunu �ok daha fazla ko�ullara ba�l�d�r; kendi devrimci geli�iminin ilerleyi� temposuna ba�l�d�r. ����ilerin ve K�yl�lerin H�k�meti�, Avrupa anakaras�nda �ngiliz emperyalizmi y�k�lmadan �nce zafere ula�acak olursa �ki gayet m�mk�nd�r� o zaman Avrupa ���iler ve K�yl�ler Federasyonu zorunlu olarak �ngiliz kapitalizmine kar�� y�nelecektir. Ve do�al olarak, �ngiliz kapitalizmi y�k�ld��� anda, �ngiliz Adalar� Avrupa Federasyonuna memnunlukla kabul edilecek bir �ye olarak girecektir.

�u sorulabilir: Neden bir D�nya Federasyonu de�il de bir Avrupa Federasyonu? Ancak konunun bu tarz konulu�u �ok fazla soyuttur. Elbette ki, mevcut teknolojik d�zeye ba�l� merkezile�me derecesiyle d�nyan�n ekonomik ve politik geli�imi, birle�ik bir d�nya ekonomisine do�ru �ekilme e�ilimindedir. Ancak biz �u anda gelece�in sosyalist d�nya ekonomisi ile de�il Avrupa�n�n �imdiki ��kmaz�na bir ��k�� yolu bulmakla ilgileniyoruz. Par�alanm�� ve y�k�lm�� Avrupa�n�n i��i ve k�yl�lerine, devrimin Amerika�da, Avustralya�da, Asya�da veya Afrika�da nas�l geli�ece�inden olduk�a ba��ms�z bir ��z�m �nermeliyiz. Bu g�r�� a��s�ndan bak�ld���nda �Avrupa Birle�ik Devletleri� slogan�, �Bir ���i ve K�yl� H�k�meti� slogan� ile ayn� tarihi d�zlemde yerini al�r; bu bir ��k�� yolu, bir kurtulu� umudu g�steren ve ayn� zamanda emek�i kitleler i�in devrimci itilim sa�layan bir ge�i� slogan�d�r.

T�m d�nya devrim s�recini ayn� cetvelle �l�mek yanl�� olur. Amerika sava�tan zay�flayarak de�il, g��lenerek ��kt�. Amerikan burjuvazisinin i� istikrar� halen hayli fazlad�r. Amerikan burjuvazisi, Avrupa pazar�na olan ba��ml�l���n� asgariye indirmektedir. Amerika�da devrim, �Avrupa�dan ayr� ele al�nd���nda� bu nedenle ony�llar�n konusu olabilir. Bu, Avrupa devriminin kendisini Amerikan devrimi ile ayn� hizaya sokmas� gerekti�i anlam�na m� gelir? Kesinlikle hay�r. E�er geri Rusya, Avrupa�da devrimi beklemedi (ve bekleyemezdi) ise, Avrupa Amerika�daki devrimi �ok daha az bekleyebilir ve bekleyecektir. Kapitalist Amerika taraf�ndan (ve hatta belki de ilk ba�ta B�y�k Britanya taraf�ndan) ku�at�lm�� ���ilerin ve K�yl�lerin Avrupas�, kendisini koruyabilecek ve peki�mi� bir askeri ve ekonomik birlik olarak geli�ebilecektir.

Avrupa�n�n y�k�m�n� k�r�kleyen ve onun gelecekteki efendisi olarak m�dahale etmeye haz�r olan Amerika Birle�ik Devletleri�nden kaynaklanan b�y�k tehlikenin, Avrupa�n�n birbiri ard�na y�k�ma u�rayan halklar�n� bir �Avrupa ���i ve K�yl� Birle�ik Devletleri� i�inde birle�tirmek i�in �ok �nemli bir ba� te�kil etti�i g�zden ka��r�lmamal�d�r. Avrupa ile Birle�ik Devletler aras�ndaki bu kar��tl�k, Avrupa �lkelerinin ve g��l� Atlantik �tesi cumhuriyetin nesnel durumlar�ndaki farkl�l�klar�ndan organik olarak ileri gelir ve hi�bir �ekilde proletaryan�n uluslararas� dayan��mas�na veya Amerika�daki devrime kar�� y�neltilmez. D�nya �ap�nda devrimin gecikmi� geli�iminin sebeplerinden biri, a�a��lanm�� Avrupa�n�n, zengin Amerikal� amcas�na olan ba��ml�l���d�r (Wilsonizm, Avrupa�n�n en �ok k�tl�k �ekilen b�lgelerinin hay�rsever beslenmesi, Amerikan �bor�lar��, vs.). Avrupa halk kitleleri, sava��n y�kt��� kendi g��lerine olan g�venlerini ne kadar �abuk yeniden kazan�rlar ve �Avrupa ���i ve K�yl� Birle�ik Cumhuriyetleri� slogan� etraf�nda ne kadar s�k� toplan�rlarsa, Atlantik�in her iki yakas�nda da devrim o kadar h�zl� geli�ecektir. Tam da proletaryan�n Rusya�daki zaferinin Avrupa kom�nist partilerinin geli�imine verdi�i g��l� itilim gibi ve hatta kar��la�t�r�lamayacak kadar b�y�k bir �l��de, Avrupa�da devrimin zaferi de Amerika�da ve d�nyan�n her yerinde devrime h�z verecektir. Kendimizi Avrupa�dan soyutlad���m�zda, Amerikan devrimini fark etmek i�in ony�llar�n sislerinin i�ine g�zlerimizi dikmek zorunda kalsak bile, yine g�venle �unu ileri s�rebiliriz ki; tarihsel olaylar�n do�al dizilimiyle, Avrupa�da muzaffer devrim bir ka� y�l i�inde Amerikan burjuvazisinin iktidar�n� tuzla buz etmeye hizmet edecektir.

Yaln�zca Ruhr sorunu, yani Avrupa�n�n yak�t ve demir sorunu de�il, ayn� zamanda tazminatlar sorunu da �Avrupa Birle�ik Devletleri� yap�s�na uygun d��mektedir. Tazminatlar sorunu, saf bir Avrupa sorunudur ve hemen �n�m�zdeki d�nemde ancak Avrupal� ara�larla ��z�mlenebilir ve ��z�mlenecektir. ���i ve K�yl� Avrupa�s�, d�� tehlikelerle tehdit edildi�i s�rece �kendi sava� b�t�esine sahip olaca�� gibi� kendi tazminat b�t�esi olacakt�r. Bu b�t�e, artan oranl� gelir vergisi, sermayeye konan vergiler, sava� s�ras�nda ya�malanm�� servetlere el konmas� vs. �zerine oturtulacakt�r. Bunun taksimi Avrupa ���i ve K�yl� Federasyonunun uygun organlar�nca d�zenlenecektir.

Biz burada, Avrupa cumhuriyetlerinin birle�mesinin ilerleme h�z�na, kendisini ifade edece�i ekonomik ve anayasal bi�imlere ve ���i ve K�yl� rejiminin ilk d�neminde merkezili�in ne dereceye kadar sa�lanaca��na dair spek�lasyonlara m�samaha g�stermeyece�iz. T�m bu tasar�mlar�, halihaz�rda Sovyetler Birli�i�nin ilkin �arl�k Rusya�s�nda kazan�lm�� deneyimlerini hat�rlayarak g�venle gelece�e b�rakabiliriz. Kesinlikle a��k olan �ey g�mr�k duvarlar�n�n kald�r�l�p at�lmak zorunda olu�udur. Avrupa halklar� Avrupa�y�, birle�ik ve artan �l��de planl� bir ekonomik ya�am alan� olarak g�rmelidirler.

Ger�ekte gelece�in D�nya Federasyonunun b�t�nleyici bir par�as� olarak bir Avrupa Sosyalist Federasyonundan bahsediyor oldu�umuz ve b�ylesi bir rejimin ancak proletarya diktat�rl��� taraf�ndan meydana getirilebilece�i ileri s�r�lebilir. Ne var ki, bir ����i H�k�meti� sorununun tart���lmas� s�ras�nda yap�lan uluslararas� analiz taraf�ndan ��r�t�lm�� olsa da bu d���nceye cevap vermekte yine de duraksamayaca��z. �Avrupa Birle�ik Devletleri� slogan�, ����i (veya ���i ve K�yl�) H�k�meti� slogan�na her a��dan tekab�l eden bir slogand�r. Proletaryan�n diktat�rl��� olmaks�z�n bir ����i H�k�meti�nin ger�ekle�mesi m�mk�n m�d�r? Bu soruya ancak ko�ullu bir cevap verilebilir. Her durumda biz, ����i H�k�meti�ni proletarya diktat�rl���ne do�ru bir a�ama olarak g�r�r�z. Bu slogan�n bizim i�in muazzam de�eri de burada yatmaktad�r. Ancak �Avrupa Birle�ik Devletleri� slogan� da kesinlikle benzer ve paralel bir anlam ta��r. Bu destekleyici slogan olmaks�z�n Avrupa�n�n esas sorunlar� havada as�l� kalacakt�r.

Ancak bu slogan pasifistlerin ekme�ine ya� s�rmez mi? Bug�nlerde bu tehlikeyi, slogan� reddetmek i�in uygun bir zemin olarak g�recek b�ylesi �solcular�n� varoldu�una inanm�yorum. En nihayetinde 1923�te ya��yoruz ve ge�mi�ten az �ok bir �eyler ��rendik. ����i ve K�yl� H�k�meti� slogan�n�n bir demokratik-SR�c� yorumlan���ndan duyulan endi�eler gibi �Avrupa Birle�ik Devletleri�nin pasifist yorumlan���ndan korkmak i�in de ayn� nedenler ya da nedensizlikler vard�r. Elbette ki biz, �Avrupa Birle�ik Devletleri�ni ba��ms�z bir program olarak, bar��� sa�lamak ve yeniden in�ay� ba�armak i�in her derde deva bir ila� olarak ileri s�rersek ve e�er bu slogan� birle�ik cephe, ����i H�k�meti� sloganlar�ndan ve s�n�f m�cadelesinden yal�t�rsak, kesinlikle, demokratikle�tirilmi� Wilsonizme, yani Kautskizme ve hatta daha al�ak�a (Kautskizmden daha al�ak�a bir �eyin varoldu�unu farz edersek) bir noktaya var�r�z. Ancak tekrar ediyorum, 1923�te ya��yoruz ve ge�mi�ten az �ok bir �eyler ��rendik. Kom�nist Enternasyonal �imdi bir ger�ekliktir ve o, sloganlar�m�zla birle�tirilmi� m�cadeleyi ba�latacak ve kontrol edecek bir Kautsky olmayacakt�r. Bizim sorunu koyu� y�ntemimiz Kautsky�nin y�ntemi ile taban tabana z�tt�r. Pasifizm, hedefi devrimci eylem zorunlulu�undan ka��nmak olan akademik bir programd�r. Bizim form�lasyonumuz, tam tersine m�cadeleye sevk edicidir. Almanya�n�n i��ilerine, Kom�nistlere de�il (onlar� ikna etmek gerekmiyor) ama genel olarak i��ilere, ve ilk �nce de bir i��i h�k�meti i�in sava�man�n ekonomik sonu�lar�ndan korkan sosyal-demokrat i��ilere; kafalar� h�l� tazminatlar ve ulusal bor�lar sorunlar� ile kar��m�� Frans�z i��ilerine; i��i rejiminin kurulmas�n�n �lkelerini yal�t�lm��l��a ve ekonomik y�k�ma g�t�rece�inden korkan Almanya�n�n, Fransa�n�n ve t�m Avrupa�n�n i��ilerine diyece�iz ki: ge�ici olarak yal�t�lsak bile (ki Avrupa Do�u ile Sovyetler Birli�i gibi muazzam bir k�pr�ye sahipken kolayca yal�t�lamaz), Avrupa bir kez g�mr�k duvarlar�n� k�rd���nda ve kendisini Rusya�n�n bitmez t�kenmez do�al zenginlikleri ile ekonomik olarak birle�tirdi�inde, sadece kendisini korumakla kalmayacak, ayn� zamanda kendisini peki�tirebilecek ve g��lendirebilecektir. �Avrupa Birle�ik Devletleri� �tamamen devrimci bir perspektif� bizim genel devrimci perspektifimizde �n�m�zdeki a�amad�r. Bu, Avrupa ve Amerika�n�n konumlar� aras�ndaki derin farkl�l�ktan ileri gelmektedir. Bu fark� g�rmezden gelen her kim olursa olsun, ister istemez, do�ru devrimci perspektifi basit tarihsel soyutlamalarda bo�acakt�r. Do�al olarak, ���i ve K�yl� Federasyonu kendi Avrupa evresinde durmayacakt�r. S�yledi�imiz gibi, bizim Sovyetler Birli�i�miz Avrupa�dan Asya�ya ve Asya�dan Avrupa�ya bir ��k�� sunmaktad�r. Biz bu nedenle burada yaln�zca bir a�amay�, �ncelikle bizim i�inden ge�mek zorunda oldu�umuz muazzam tarihi �nemdeki bir a�amay� tasarl�yoruz.

 

�lk Kez Pravda�da, 30 Haziran 1923�te bas�ld�.

 

_______________________

[1] Bu �ok �nemli makale, Ruhr krizi s�ras�nda Tro�ki taraf�ndan yaz�ld�. Makalenin politik �izgisi, bas�m�ndan k�sa bir s�re sonra, hat�r� say�l�r bir muhalefete ra�men, KEYK taraf�ndan resmen benimsendi. Tro�ki, 1928�de, �Avrupa Birle�ik Sovyet Devletleri slogan�n�n, Almanya�da devrimci bir patlama beklendi�i ve Avrupa�da devletleraras� ili�kiler sorununun muazzam derece yak�c� bir karakter kazand��� 1923 y�l�nda, t�m �nyarg�lara ra�men kesin olarak benimsenmesi, kazadan ba�ka bir �ey de�ildi. Avrupa ve ger�ekte d�nya krizinin her yeni �iddetlenmesi, temel politik problemleri �ne ��karmak ve Avrupa Birle�ik Devletleri slogan�na �ekicilik kazand�rmak i�in yeterince keskindir� diye yazar. Bu slogan Komintern literat�r�nde 1926�ya kadar yer alm��t�r.