Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren?
Bron: De Internationale, Nederlandstalig theoretisch orgaan van de IVe Internationale, 2000, lente, (nr. 72), jg. 44
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren?
In 1996 publiceerden we in De Internationale 57 een geschiedenis van het MEGA-project, de lange en veelbewogen geschiedenis van de uitgave van het verzameld werk van Marx en Engels. De publicatie van de Marx Engels Gesamt-Ausgabe gaat inmiddels onverdroten voort. En daar is ook alle reden voor, want hoe gek het ook klinkt, meer dan honderd jaar na zijn dood is een deel van het werk van Marx nog nooit gepubliceerd.
Dat geldt bijvoorbeeld voor de uittrekselboeken. In het tijdschrift News & Letters (later herdrukt in Critique) gaat Kevin Anderson in op het belang van dit deel van het werk van Marx. In hetzelfde nummer van Critique (30-31) beschrijven Rolf Hecker en Jürgen Rojahn de meer recente geschiedenis en de toekomst van de MEGA.
In 1972 verscheen bij Van Gorcum in Assen de eerste Engelse uitgave door Lawrence Krader van de etnologische uittrekselboeken van Marx. In 1976 verscheen bij Suhrkamp voor het eerst een uitgave in het Duits. Het gaat om honderden bladzijden uittreksels en commentaar op het boek van Lewis Henry Morgan en andere antropologen, die Marx in zijn laatste jaren (1880-1882) las. Marx toont hier onder andere interesse in de vroege geschiedenis van de mensheid in landen als Australië, India, Ierland en Mexico. Anderson duikt in de geschiedenis van de MEGA en hij laat zien dat zelfs Rjazanov, die het hele werk van Marx en Engels wilde publiceren, het idee verwierp van een publicatie van de uittrekselboeken. Die waren hem wel bekend, want in 1923 noemde Rjazanov ondermeer “drie dikke boeken over de economische crisis van 1857, een chronologisch overzicht van de wereldgeschiedenis tot aan het midden van de zeventiende eeuw en enkele mathematische boeken”. Voor die laatste wilde Rjazanov wel een uitzondering maken. Maar hij vond het eigenlijk maar raar dat Marx op hoge leeftijd zoveel tijd en energie aan Morgan en anderen had besteed. Rjazanov kreeg de kans niet op zijn schreden terug te keren, want in 1931 werd hij gearresteerd, naar een kamp gestuurd en in 1938 geëxecuteerd. In de jaren twintig werd er door de jonge Duitse wiskundige Julius Gumbel, die door Einstein was aanbevolen, wel gewerkt aan de wiskundige manuscripten van Marx, maar die verschenen pas in 1968 in druk.
Ook Maximilien Rubel, die tussen 1963 en 1994 het stalinistische monopolie probeerde te doorbreken met de publicatie van Marx Oeuvres, was een tegenstander van het publiceren van de meer dan tweehonderd uittrekselboeken.
Na de val van het communisme is de publicatie van de tweede MEGA-serie veel meer in internationale wetenschappelijke handen gekomen en met veel moeite voortgezet, mede dankzij steun van de Duitse en Nederlandse regering en sinds 1995 ook met steun van de EU. De MEGA 2, die streeft naar absolute compleetheid, kent vier verschillende series en één ervan beslaat de uittrekselboeken, waarvan 32 delen zijn voorzien. Een deel daarvan is al gepubliceerd. Er komen nog onderwerpen aan als aantekeningen over de geschiedenis van vrouwen en genderrelaties, over de geschiedenis van de landbouw en vele andere onderwerpen.
Een van de andere belangrijke aspecten van de nieuwe MEGA-versie is, dat niet alleen de uitgave van het tweede en derde deel van Das Kapital naar de uitgave van Engels zal verschijnen, maar ook alle teksten en aantekeningen van Marx zelf, die aan deze publicaties ten grondslag liggen.
Daarnaast is ook de briefwisseling van belang om een goed inzicht in leven en werk van Marx en Engels te krijgen. Zij hadden in hun leven een correspondentie met zo’n 2000 mensen. Zo’n 4000 brieven van Marx en Engels en een 10.000 brieven van anderen aan hen zijn bewaard gebleven en die bestrijken de periode 1835-1895.
Gelukkig is de publicatie van de MEGA na de val van de muur niet definitief in het slop geraakt en is de basis zelfs aanzienlijk verbreed. Maar het zal nog vele jaren duren voordat alle geplande delen zijn verschenen.