Deze versie: spelling
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren? — Graag bronvermelding !
Bron: De Internationale, orgaan van de Nederlandse sectie van de IVe Internationale, aug. 1965, jg. 8.
Deze versie: spelling
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren? — Graag bronvermelding !
Op het ogenblik dat Amerikaanse trotskisten geld inzamelden voor de versterking van Trotski’s huis in Mexico en de meest betrouwbare en moedige kameraden werden aangewezen om Trotski’s lijfwacht aan te vullen, werd de voornaamste oprichter van de Vierde Internationale, die, met Lenin de Oktoberrevolutie had geleid, vermoord. Stalins arm – het beeld is vaak gebruikt – reikte zo ver. Hij reikte tot in Trotski’s werkkamer waar een agent van Stalins GEPEOU met een houweel de schedel van de grote revolutionair doorboorde.
De moord van 20 augustus 1940 betekende een geweldige klap voor de gehele trotskistische beweging – maar ze kwam niet onverwacht. De Oude Man had gewaarschuwd en voorspeld: Stalin zal niet eerder tevreden zijn voordat hij ook mij uit de weg heeft geruimd.
En zovelen waren Trotski al voorgegaan. Kamenev, Zinovjev, Boecharin, Joffe, de hele lange lijst van oude bolsjewieken. Verraders waren het geweest, spionnen van het Duitse fascisme, vijanden van het Sovjetvolk. Jarenlang had de stalinistische pers de beschuldigingen herhaald. De vonnissen waren geveld en voltrokken, in de meeste gevallen de kogel. Nagenoeg de hele Linkse Oppositie, die de ideeën van Trotski in de Sovjet-Unie verdedigde, was gevallen door de hand van hem tegen wie Lenin in zijn testament had gewaarschuwd. Maar de gehele “officiële” communistische beweging volgde Stalin en herhaalde zijn waanzinnige beschuldigingen. En wie de zo trieste balans opslaat merkt dat de legende van het “verraderlijke trotskisme” ook nu, 25 jaar na de moord, bij velen nog springlevend is.
De figuur Trotski heeft altijd tot de verbeelding van velen gesproken. Voor de bourgeoisie was hij de gevaarlijke bolsjewiek die droomde van de wereldrevolutie; burgerlijke historici erkenden zijn grote kwaliteiten; sociaaldemocraten die het internationalisme ontrouw waren geworden vreesden zijn scherpe analyses en meedogenloze aanvallen. Maar voor de oudere generatie van marxisten die de Russische Revolutie bewust hadden meegemaakt, vormde hij veeleer een probleem. Hoe was het mogelijk dat deze communist, die na Oktober in een adem werd genoemd met Lenin, die het Rode Leger opbouwde en de contrarevolutie versloeg, hoe was het mogelijk dat deze man zich ontpopte tot een “Hitler-agent”. Inderdaad; hoe was het mogelijk? En de oudere generatie herinnerde zich ook hoe in de jaren 1917-1924 de artikelen en boeken van Trotski door de gehele marxistische wereldpers werden gedrukt en verspreid.
Voor de latere generaties maakte het stalinistische apparaat het “makkelijker”: de geschiedenis werd “herschreven”, de rol van Trotski vervalst en zijn opvattingen verdraaid.
Maar wat spreekt ons, jongere generatie van revolutionair-marxisten, vooral aan in Trotski? Wij hebben de jaren van “Lenin én Trotski” niet meer meegemaakt, maar we hebben zijn geschriften gelezen, de Geschiedenis van de Russische Revolutie, de Permanente Revolutie, Terrorisme en Communisme, zijn talloze brochures en artikelen over de het fascistische gevaar, de Spaanse Burgeroorlog. Maar niet alleen door de theorie is Trotski voor ons vandaag nog levend. Het meest van alles is dat misschien wel door zijn onbuigzaamheid, zijn onverzettelijke strijd tegen het kapitalisme én de stalinistische terreur.
Wie beter dan Trotski kon over de verwording van het Russische bolsjewisme schrijven? Laster, hetze, royement en ten slotte de verbanning. Hij had het allemaal aan den lijve ondervonden. De jarenlange zwerftocht door Turkije, Frankrijk, Noorwegen, tot ten slotte, toen geen enkel ander kapitalistisch land deze balling meer onderdak wilde verlenen, Mexico hem asiel gaf.
Wie beter dan Trotski, wiens enige zoon, Leo Sedov, in een Parijs ziekenhuis stierf “onder geheimzinnige omstandigheden”, wist dat de terreur van het stalinisme geestelijk én lichamelijk was?
Wie Isaac Deutschers prachtige biografie van Trotski heeft gelezen ziet voor zich hoe de stalinistische terreur het bolsjewisme de ene slag na de andere toebracht en hoe Trotski daardoor ook persoonlijk werd getroffen. Maar de geest bleef ongebroken. Hij werkte door en week geen stap af van het revolutionair program. Dat had niets te maken met het dogmatisme dat zovele huidige “marxistische” citatenspuiers kenmerkt. De onverzettelijkheid en ongebrokenheid kwam voort uit de rotsvaste overtuiging dat de arbeidersklasse – maar dan op basis van dat program – uiteindelijk de overwinning zal behalen in de strijd voor een socialistische maatschappij. En dat zelfde vertrouwen heeft Trotski overgedragen aan de jongere generaties van revolutionairen die op dit ogenblik, over de gehele wereld, hun beste krachten geven voor diezelfde strijd. Het geldt voor onze kameraden in Indonesië die er de antirevolutionaire houding van de PKI bestrijden, voor de trotskisten in Peru en Bolivia die met de arme Indianen de guerrilla leiden, voor onze kameraden die in Algerije het socialistische program verdedigen en voor de Noord-Amerikaanse trotskisten die schouder aan schouder met de voor vrijheid vechtende negers het imperialisme in zijn belangrijkste bolwerk bevechten. De moord op Trotski heeft geen einde kunnen maken aan het trotskisme. Dat heeft Stalin nooit kunnen bereiken. Trotski’s einde kwam in een periode van de zwartste neergang waarin het Duitse fascisme aan de macht kwam en waarvoor het stalinisme zo smadelijk capituleerde.
Nu de oorlog in Vietnam zulke verschrikkelijke gevaren meebrengt voor de gehele mensheid, is er geen plaats voor overdreven optimisme.
Maar aan de periode van neergang is een einde gekomen. Na de dood van Trotski hebben de revoluties zich in een groot aantal landen voltrokken In China, Zuid-Slavië, Cuba, is het kapitalisme definitief verslagen en in een groot aantal andere landen gaan de massa’s voort met hun strijd tegen de uitbuiting. Trotski’s ideeën zijn op dit ogenblik levende werkelijkheid.
Wanneer wij lezen dat op dit ogenblik in Polen en de Sovjet-Unie jonge communisten worden veroordeeld omdat zij trotskistische opvattingen verkondigen over de strijd tegen de bureaucratie en het herstel van het proletarisch internationalisme verdedigen, dan kunnen wij dat neerschrijven omdat we weten dat het meer is dan een holle leus.
Het is de waarheid.