Marxistisch Internet Archief
Algemeen Archief
Selectie marxisten
Documenten
Filosofie
Thema’s
Arbeidersbeweging
Woordenboek
Wat is marxisme
Over ons
Andere talen
Auteurswet
Citeren
Disclaimer
Zoeken
Nieuwe teksten
Werk mee
Contact
Reclame
Toespraak gehouden: op de bijeenkomst van 23 januari 1875
in Londen georganiseerd door de Poolse Volksvereniging ter gelegenheid van de
12e verjaardag van de Poolse opstand van 1863-64.
Eerste publicatie: geschreven door Engels voor Der Volksstaat en daarin afgedrukt op 24 maart 1875.
Vertaling: Door Johnathan, maart 2025, uit de Engelstalige versie op Marxists Internet Archive - F. Engels,
"For Poland".
Deze versie: Marxists Internet Archive, 6 april 2025.
Opmerking: Deze vertaling is niet gecontroleerd.
| Hoe te citeren?
'We hebben hier gesproken,' zei Engels, 'over de redenen waarom de revolutionairen van alle landen verplicht zijn om sympathie te hebben voor en op te komen voor de zaak van Polen. Slechts één punt is vergeten en dat is dit: de politieke situatie waarin Polen is gebracht is een volkomen revolutionaire situatie, en het laat Polen geen andere keus dan revolutionair te zijn of ten onder te gaan. Dit was zelfs duidelijk na de Eerste Deling, die tot stand kwam door de pogingen van de Poolse adel om een grondwet en privileges te behouden die hun recht op bestaan hadden verspeeld en schadelijk waren voor het land en de algemene orde in plaats van de vrede te bewaren en vooruitgang veilig te stellen. Zelfs na de Eerste Deling erkende een deel van de aristocratie hun fout en raakte ervan overtuigd dat Polen alleen hersteld kon worden door middel van een revolutie; — en tien jaar later zagen we Polen vechten voor vrijheid in Amerika. De Franse revolutie van 1789 vond onmiddellijk een echo in Polen. De grondwet van 1791, die de rechten van de mens belichaamde, werd de banier van de revolutie aan de oevers van de Wisła en maakte Polen tot de voorhoede van het revolutionaire Frankrijk, en dat op een moment dat de drie machten die Polen al hadden geplunderd, zich verenigden om naar Parijs te marcheren en de revolutie daar te onderdrukken. Konden ze toestaan dat de revolutie zich nestelde in het centrum van de coalitie?
Onmogelijk! Opnieuw wierpen ze zich op Polen, ditmaal met de bedoeling het land volledig van zijn nationale bestaan te beroven. Het ontvouwen van de revolutionaire banier was een van de belangrijkste redenen voor de onderwerping van Polen. Een land dat is gefragmenteerd en van de lijst van naties is geschrapt omdat het revolutionair is geweest, kan zijn heil nergens anders zoeken dan in de revolutie. En zo zien we Polen deelnemen aan alle revolutionaire strijd. Polen begreep dit in 1863 en tijdens de opstand waarvan we vandaag de verjaardag vieren publiceerde het het meest radicale revolutionaire programma dat ooit in Oost-Europa is opgesteld. Het zou belachelijk zijn, vanwege het bestaan van een Poolse aristocratische partij, om de Poolse revolutionairen te beschouwen als aristocraten die het aristocratische Polen van 1772 willen herstellen. Het Polen van 1772 is voorgoed verloren. Geen macht op aarde zal het uit het graf kunnen opwekken. Het nieuwe Polen dat de revolutie zal baren, verschilt, vanuit een sociaal en politiek oogpunt, net zo fundamenteel van het Polen van 1772 als de nieuwe maatschappij die we snel naderen van de huidige maatschappij.
'Nog een woord. Niemand kan een natie straffeloos tot slaaf maken. De drie machten die Polen vermoordden, zijn zwaar gestraft. Laten we eens kijken naar mijn eigen vaderland, Pruisen- Duitsland. In naam van de nationale eenwording hebben we Polen, Denen en Fransen geannexeerd — en we hebben nu een Venetië drie keer over; we hebben overal vijanden, we belasten onszelf met schulden en belastingen om talloze massa's soldaten te betalen, die tegelijkertijd worden gebruikt om Duitse arbeiders te onderdrukken. Oostenrijk — zelfs officieel Oostenrijk — weet maar al te goed wat een last zijn stukje Polen is. Ten tijde van de Krimoorlog was Oostenrijk bereid om tegen Pruisen op te trekken op voorwaarde dat Russisch Polen werd bezet en bevrijd. Dit kwam echter niet voor in de plannen van Lodewijk Napoleon en nog minder in die van Palmerston. En wat Rusland betreft, kunnen we zien dat in 1861 de eerste significante beweging onder de studenten uitbrak, die des te gevaarlijker was omdat de mensen overal in een staat van grote agitatie verkeerden na de emancipatie van de horigen; en wat deed de Russische regering, die het gevaar zag? — Ze lokte de opstand van 1863 in Polen uit; want het is bewezen dat deze opstand haar werk was. De beweging onder de studenten en de diepe onrust onder de bevolking verdwenen onmiddellijk en hun plaats werd ingenomen door het Russische chauvinisme, dat zich over Polen uitstortte toen het behoud van de Russische overheersing in Polen op het spel stond. Zo kwam de eerste significante beweging in Rusland ten einde als gevolg van de verderfelijke strijd tegen Polen. De hereniging van Polen ligt inderdaad in het belang van het revolutionaire Rusland en het is met genoegen dat ik vanavond verneem dat deze visie overeenkomt met de overtuigingen van de Russische revolutionairen (die een soortgelijke visie hadden geuit op de bijeenkomst).
Marx sprak hierover: 'De arbeiderspartij van Europa heeft het meest beslissende belang bij de emancipatie van Polen en het oorspronkelijke programma van de Internationale Arbeidersvereniging drukt de hereniging van Polen uit als een politiek doel van de arbeidersklasse. Wat zijn de redenen voor deze speciale interesse van de arbeiderspartij in het lot van Polen?
'Allereerst natuurlijk sympathie voor een onderworpen volk dat met zijn onophoudelijke en heldhaftige strijd tegen zijn onderdrukkers zijn historische recht op nationale autonomie en zelfbeschikking heeft bewezen. Het is helemaal niet een contradictie dat de internationale arbeiderspartij streeft naar de schepping van de Poolse natie. Integendeel; pas nadat Polen zijn onafhankelijkheid weer heeft gewonnen, pas nadat het zichzelf weer als een vrij volk kan besturen, pas dan kan zijn innerlijke ontwikkeling weer beginnen en kan het als een onafhankelijke kracht meewerken aan de sociale transformatie van Europa. Zolang het onafhankelijke leven van een natie door een buitenlandse veroveraar wordt onderdrukt, richt het onvermijdelijk al zijn kracht, al zijn inspanningen en al zijn energie op de externe vijand; gedurende deze tijd blijft zijn innerlijke leven daarom verlamd; het is niet in staat om te werken aan sociale emancipatie. Ierland en Rusland onder Mongoolse heerschappij leveren hiervan een treffend bewijs.
'Een andere reden voor de sympathie die de arbeiderspartij voelt voor de Poolse opstand is de bijzondere geografische, militaire en historische positie. De verdeling van Polen is het cement dat de drie grote militaire despoten bij elkaar houdt: Rusland, Pruisen en Oostenrijk. Alleen de wedergeboorte van Polen kan deze banden verscheuren en daarmee het grootste obstakel op de weg naar de sociale emancipatie van de Europese volkeren wegnemen.
'De voornaamste reden voor de sympathie die de arbeidersklasse voor Polen voelt, is echter deze: Polen is niet alleen het enige Slavische ras dat heeft gevochten en vecht als een kosmopolitische soldaat van de revolutie. Polen heeft zijn bloed vergoten in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog; zijn legioenen vochten onder de vlag van de eerste Franse republiek; met zijn revolutie van 1830 voorkwam het de invasie van Frankrijk, die was besloten door de verdelers van Polen; in 1846 in Krakau was het het eerste land dat de vlag van de revolutie in Europa plantte, in 1848 had het een glorieus aandeel in de revolutionaire strijd in Hongarije, Duitsland en Italië; ten slotte leverde het in 1871 de Commune van Parijs de beste generaals en de meest heldhaftige soldaten.
'In de korte momenten dat de volksmassa's in Europa zich vrij konden bewegen, herinnerden ze zich wat ze aan Polen verschuldigd waren. Na de zegevierende maartrevolutie van 1848 in Berlijn was de eerste daad van het volk om de Poolse gevangenen, Mieroslawski en zijn medegevangenen, vrij te laten en de restauratie van Polen uit te roepen; in Parijs in mei 1848 marcheerde Blanqui aan het hoofd van de arbeiders tegen de reactionaire Nationale Vergadering om deze te dwingen tot een gewapende interventie namens Polen; ten slotte in 1871, toen de Franse arbeiders zich als regering hadden geconstitueerd, eerden ze Polen door haar zonen de leiding van haar strijdkrachten te geven.
'En ook op dit moment zal de Duitse arbeiderspartij zich niet in het minst laten misleiden door het reactionaire gedrag van de Poolse afgevaardigden in de Duitse Rijksdag; zij weet dat deze heren niet namens Polen handelen, maar in hun eigen belang; zij weet dat de Poolse boer, arbeider, kortom elke Pool die niet verblind is door de belangen van de maatschappelijke status, verplicht is te erkennen dat Polen slechts één bondgenoot in Europa heeft en kan hebben: de arbeiderspartij.
‘Lang leve Polen!’