Alan Woods & Ted Grant
De rede in opstand
Marxistische filosofie en moderne wetenschappen
Deel 1: Zin en onzin
1. Inleiding
Inleiding
Het achterblijven van het bewustzijn
“Rede wordt redeloosheid”
Wetenschap en de crisis van de maatschappij
2. Filosofie en godsdienst
Hebben we filosofie nodig?
De rol van de religie
Arbeidsverdeling
Materialisme en idealisme
3. Dialectisch materialisme
Wat is dialectiek?
“Alles vloeit”
Kwantiteit en kwaliteit
De periodieke tabel van Mendeleyev
Faseovergangen
Organisch en anorganisch
Geheel en delen
Complexe organismen
Het moleculaire proces van revolutie
De eenheid en interpenetratie van tegengestelden
Positief en negatief
Nucleaire splitsing
Polaire tegengestelden?
Negatie van de negatie
De dialectiek van Het Kapitaal
4. Formele logica en dialectiek
Formele logica en dialectiek
Wat is een syllogisme?
Leert de logica ons hoe na te denken?
De grenzen van de wet van identiteit
Logica en de subatomaire wereld
Moderne logica
Deel 2: Tijd, ruimte en beweging
5. Revolutie in de fysica
Revolutie in de fysica
Golven of deeltjes?
Kwantummechanica
Verdwijning van materie?
‘Bouwstenen van de materie’
6. Onzekerheid en idealisme
Het onzekerheidsprincipe
Objectivisme versus subjectivisme
Oorzakelijkheid en kans
Mechanisme
De 19e eeuw
Is voorspelling mogelijk?
Hegel over noodzaak en toeval
Determinisme en chaos
Marxisme en vrijheid
7. De relativiteitstheorie
Wat is tijd?
Tijd en filosofie
Newton en Hegel
Relativiteit
De algemene relativiteitstheorie
Verhouding tussen de dingen
De meting van de tijd
Probleem niet opgelost
Idealistische interpretaties
Mach en positivisme
Boltzmann en tijd
Relativiteit en zwarte gaten
8. De pijl van de tijd
De tweede wet van de thermodynamica
Orde uit de chaos
9. De Big Bang
Kosmologie
Het Doppler-effect
Hoe de theorie ontstond
De ‘inflatie’-theorie
Donkere materie?
Het neutrino brengt redding!
Problemen met de Hubble-constante
De Big Crunch en het superbrein
Een ‘plasmau niversum’?
Einstein en de Big Bang
Neutronensterren
Stephen Hawking
Bestaan er singulariteiten?
Een lege abstractie
Gedachten in een vacuüm
De oorsprong van het zonnestelsel
Deel 3: Leven, geest en materie
10. De dialectiek van de geologie
De dialectiek van de geologie
De theorie van Wegener
Wat is de platentektoniek?
Aardbevingen en het ontstaan van de bergen
Onderaardse processen
11. De oorsprong van het leven
Oparin en Engels
Hoe ontstond het leven?
De revolutionaire geboorte van het leven
Primitieve levensvormen
Fotosynthese en seksuele voortplanting
De cambrische explosie
Planten en dieren
Massale uitroeiingen
12. De revolutionaire geboorte van de mens
Het tijdperk van de dinosauriërs: het Mesozoïcum (850-65 miljoen jaar geleden)
Waarom verdwenen de dinosauriërs?
De kosmische terrorist, of hoe je geen hypothese moet maken
De revolutionaire geboorte van de mens
De rol van de vervaardiging van gereedschappen
Sociale organisatie
Hypothesen over de menselijke ontwikkeling
Engels en de oorsprong van de mens
Kunnen apen werktuigen vervaardigen?
Mensen en taal
13. Het ontstaan van de geest
De puzzel van de hersenen
De geest, een machine?
Wat zijn de hersenen?
De evolutie van de hersenen
Het belang van de spraak
Taal en het denken van het kind
Ogen, handen en hersenen
Vygotsky en Piaget
Het ontstaan van de taal
Socialisatie van het denken
14. Marxisme en darwinisme
Het gradualisme van Darwin
Geen vooruitgang?
Marxisme en darwinisme
Darwin en Malthus
‘Sociaal-darwinisme’
15. Het zelfzuchtige gen?
Genetica
Genen en de omgeving
‘Intelligentie’ en genen
IQ-testen
Eugenetica
Misdaad en genetica
Racisme en genetica
Onze zelfzuchtige genen
De toekomst van de erfelijkheidsleer
Deel 4: Orde uit de chaos
16. De wiskunde op een kruispunt
Weerspiegelt de wiskunde de werkelijkheid?
Contradicties in de wiskunde
Bestaat het oneindige?
De calculus
Crisis in de wiskunde
Chaos en complexiteit
De fractalen van Mandelbrot
Kwantiteit en kwaliteit
17. De chaostheorie
De chaostheorie
Arbeidsverdeling
Chaos en dialectiek
18. De theorie van de kennis
De theorie van de kennis
Wat is de wetenschappelijke methode?
Grenzen aan de empirie
Vooroordelen tegenover de dialectiek
Stalinistische karikatuur
19. Vervreemding en de toekomst van de mensheid
Het kapitalisme in een doodlopend straatje
Tegenstellingen blijven aanwezig
De gesel van de werkloosheid
Vervreemding
Marx en vervreemding
Moraal
Onbegrensde mogelijkheden
Back to the future?
Socialisme en esthetica
‘Denkers’ en ‘doeners’
De mensheid en het universum